Lina Fitili

Tuesday, 28 June 2016

Lina Fitili

                                            Michalis Economou, Houses with boat, 1836

Pink whitewash

On the days when

a grey bird

sits by the seaweeds

its beak stretched, 

you make imaginary circles like a whirling dervish.

A hot and humid afternoon in a breathless light is memory,

an unfamiliar body,

in an unknown millenium, plays solitaire

on the cardboard box of your family house.

Ροζ ασβέστης 

Τις μέρες που

ένα γκρίζο πουλί

στέκεται δίπλα στα φύκια 

με το ράμφος τεντωμένο,

κάνεις νοερούς κύκλους δερβίση γύρω απ ́το ίδιο σημείο.

Ένα ζεστό κι υγρό απόγευμα σε φως ξέπνοο η μνήμη,

ένα ανοίκειο σώμα

σε άγνωστη χιλιετία, ρίχνει πασιέντζες

πάνω στο χάρτινο κιβώτιο του πατρικού σου σπιτιού.



Λίνα Φυτιλή

Μετάφραση Χρυσάνθη Πολύζου-

Αυτό που σε στοιχειώνει 

Αυγή on line

• |
• 07.06.2016

Photo Copyright - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ

Της Ευγενίας Μπογιάνου

«Τι είναι αυτό που σε στοιχειώνει;» αναρωτιέται ο Σεργκέι κολυμπώντας μέσα στα παγωμένα νερά της λίμνης, αυτής της ρευστής επιφάνειας, που αντιπροσωπεύει τη μόνη πατρίδα.

Στοιχειωμένοι, άνθρωποι που κατοικούνται από φαντάσματα, είναι στο σύνολό τους οι ήρωες των δώδεκα διηγημάτων υπό τον τίτλο «Παράξενο καλοκαίρι» της Λίνας Φυτιλή.

Η έντονα νοσταλγική διάθεση του πρώτου διηγήματος δίνει τη θέση της στον σπαρακτικό «Αράπη» και «στις επιθυμίες που τις κατάπιαν οι εποχές». Στο αμέσως επόμενο, η «Παρείσακτη» εγγονή παρακολουθεί έναν ανεκπλήρωτο έρωτα της συνονόματης γιαγιάς της και επιλέγει να δραπετεύσει από «τα όρια του δωματίου, τα σχήματα, τα χρώματα, τις θηλιές των σωμάτων» σε ένα ωραίο ονειρικό φινάλε. Η έξωση, αποτέλεσμα της ανεργίας, οδηγεί τον ήρωα στο διήγημα που ακολουθεί, βλέποντας «όλα τα όνειρά του να βγαίνουν στο σφυρί», να διανυκτερεύει σε ένα γιαπί και δίνει τη δυνατότητα στη συγγραφέα, με πινελιές ευαισθησίας σε έναν πίνακα ανθρώπινων διαστάσεων, να διηγηθεί μια τρυφερή ιστορία φιλίας και αλληλεγγύης.

Διαβάζοντας το «Δίχτυ της μνήμης», ένα από τα ωραιότερα διηγήματα της συλλογής, αρχικά είχα την εντύπωση πως παρακολουθούσα ταινία μικρού μήκους: η βροχερή πόλη, οι θολές αντανακλάσεις των σωμάτων στα τζάμια, οι σιωπές, ο χορός του Κρητικού. Στη συνέχεια ήμουνα ή θα ήθελα να ήμουνα κι εγώ μέλος της παρέας των δύο γυναικών, να καθόμουνα μαζί τους, με ένα ποτήρι τσίπουρο και λίγο μεζέ, παρατηρώντας τη βροχή να βρωμίζει τα τζάμια, άλλη μια «Κουρασμένη γυναίκα που αγαπάει το παρελθόν της», συμβιβασμένη με την ιδέα πως «Καμιά αδικία δεν διορθώνεται όταν όλα έχουν τελειώσει». Στην «Πισίνα» ο ανεκπλήρωτος έρωτας που βασανίζει την ηρωίδα την αφήνει στο τέλος με άδεια χέρια να σκέφτεται «τον τιποτένιο θεό που πέρασε από δίπλα της και μετά εξαφανίστηκε».

Στο «Μια Δευτέρα γεμάτη άνοιξη» η μοναχική ηρωίδα αφήνεται τελικά να παρασυρθεί από μια μοιραία συνάντηση. Στο ομότιτλο με τη συλλογή διήγημα, τα όρια της εφηβικής φαντασίας -η πάλη με την πλήξη, με άλλα λόγια- συγχέονται με την πραγματικότητα, με αποτέλεσμα «την υπέρβαση κάθε λογικής». Στα εξαιρετικά «Σύρματα σιωπής», η ερωτική ένταση περνάει μέσα από τα τηλεφωνικά σύρματα και καταλήγει σε μια τελεσίδικη σιωπή. Στο «Σπίτι» ζωντανεύει το παρελθόν -με όλη την αμφισημία του- και διαφαίνεται το μέλλον μέσα στην αποτύπωση του παρόντος. Στο «Βλέμμα», ένας «αόρατος, αθόρυβος» άνθρωπος καταλαβαίνει πως το μεγαλύτερο ταξίδι είναι αυτό «στη χώρα των ματιών».

Δεν ξέρω αν πρόκειται για πνευματική οκνηρία, έλλειψη παράδοσης στο μυθιστόρημα, θέμα ιδιοσυγκρασίας ή ό,τι άλλο, πάντως τα τελευταία αρκετά χρόνια η ενασχόληση πολλών συγγραφέων, παλαιότερων αλλά και νέων, με τη μικρή φόρμα, δίνει άρτιες συλλογές διηγημάτων που πολλές από αυτές είναι μικρά κομψοτεχνήματα. Μια τέτοια είναι και το «Παράξενο καλοκαίρι» της Λίνας Φυτιλή. Πεζογράφος χαμηλής φωνής, με θητεία όμως και στην ποίηση, κάτι που ανιχνεύεται στην πυκνότητα των νοημάτων που έχουν οι φράσεις της. Φράσεις λιτές με μεγάλη υφολογική σαφήνεια. Ο τόνος της αφήγησης είναι αποστασιοποιημένος και κάπως απρόσωπος, με έντονο συγκινησιακό έλεγχο, δημιουργώντας μια ψευδή εντύπωση πως είμαστε αντιμέτωποι με μια ασάλευτη επιφάνεια. Όταν όμως μπει κανείς στον κόσμο της Φυτιλή -έναν κόσμο συναίνεσης για τη μοίρα του ανθρώπου, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό-, βιώνει τη συγκίνηση σαν ένα μικρό κλονισμό, σαν το κέντρισμα ενός βέλους που σε βρίσκει στην καρδιά και δοκιμάζει τα όρια του ανθρωπισμού σου. Το μεγάλου ατού της συγγραφέως είναι η γλώσσα. Μια γλώσσα δίχως περιττά στολίδια, που, φαινομενικά χωρίς προσπάθεια, αλλά με τις κατάλληλες λέξεις στη σωστή σειρά -πράγμα που απαιτεί πολλή προσπάθεια- αναδεικνύει το βάθος και την ένταση των ιστοριών της με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Στην Καθημερινή, στον Ηλία Μαγκλίνη.

500 λέξεις με τη Λίνα Φυτιλή

• 

Η Λίνα Φυτιλή γεννήθηκε στη Λάρισα το 1974. Ζει στον Αλμυρό Μαγνησίας και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Τo 1997 δημοσιεύτηκε η νουβέλα της «Οι νύχτες της άχρωμης κιμωλίας», Καστανιώτης. Το 2011 εκδόθηκε το μυθιστόρημά της «Τώρα είναι αργά», Απόπειρα. Το 2014 κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή της «Μυθική μέρα», Ενδυμίων. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν τα διηγήματά της, με τον τίτλο «Παράξενο καλοκαίρι» από τις εκδόσεις της Εστίας.

Ποια βιβλία έχετε αυτό τον καιρό πλάι στο κρεβάτι σας;

Αυτό τον καιρό διαβάζω το μυθιστόρημα «Καρδιά τόσο άσπρη» του Javier Marias και το βιβλίο «Εξι Ευρωπαίοι ποιητές», σε μετάφραση του Αλέξανδρου Ισαρη.

Ποιος ήρωας/ηρωίδα λογοτεχνίας θα θέλατε να είστε και γιατί;

Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων του Λιούις Κάρολ για την αινιγματική της αθωότητα και τη ροπή της προς την περιπέτεια.

Με ποιον συγγραφέα θα θέλατε να δειπνήσετε;

Με τον Αντόνιο Ταμπούκι έχω την αίσθηση πως θα κάναμε καλή παρέα. Με τον Δημήτρη Πετσετίδη, παρά τη διαφορά ηλικίας μας, μου αρέσει πάντα να συζητάω μαζί του.

Ποιο ήταν το τελευταίο βιβλίο που σας έκανε να θυμώσετε;

Δεν θυμώνω με βιβλία. Αν κάποιο δεν μου αρέσει, το αφήνω στην άκρη.

Και το τελευταίο που σας συγκίνησε;

Με συγκίνησε το βιβλίο «Τρόποι να γυρίζεις σπίτι» του Alejandro Zamba από τις εκδόσεις Ικαρος. Επίσης τα διηγήματα του Θανάση Βαλτινού «Επείγουσα ανάγκη ελέου», που τα διάβασα αρκετές φορές.

Ποιο κλασικό βιβλίο δεν έχετε διαβάσει και ντρέπεστε γι’ αυτό;

Δεν κατάφερα να ολοκληρώσω το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Μαρσέλ Προυστ.

Τι είναι το «Παράξενο καλοκαίρι»; Βρίσκεται κάπου εκεί έξω ή μέσα μας;

Είναι η ανάγκη να δραπετεύεις από έναν σίγουρο κόσμο σε μια πιο υπεραισθητή εκδοχή του. Ο τρόπος να υπερβαίνεις μια αδυσώπητη καθημερινότητα. Ολα υπάρχουν μέσα μας και γύρω μας. Δεν χρειάζεται να επινοήσουμε μια δική μας μεταφυσική, αλλά να παρατηρήσουμε γύρω μας.

Σας ενδιαφέρει η σύντομη φόρμα στην πεζογραφία και ειδικά η διηγηματογραφία;

Με ενδιαφέρει πολύ το διήγημα, όπως και η ποίηση. Τα μικρότερης έκτασης μυθιστορήματα. Οι γρήγοροι ρυθμοί της ζωής, ο καταιγισμός των πληροφοριών, ο κόσμος που γίνεται ολοένα πιο αποσπασματικός, οδηγούν με τον καιρό σε αφηγήσεις πιο περιεκτικές και σύντομες.

Εχετε fb, twitter; Εάν ναι, εμποδίζουν ή εμπλουτίζουν το γράψιμο και το διάβασμα;

Εχω μόνο fb. Το χρησιμοποιώ με μέτρο. Είναι ένα χρήσιμο μέσο ενημέρωσης και επικοινωνίας, ιδίως όταν ζεις στην επαρχία. Φροντίζω, πάντως, να μη με αποσπά από τα ενδιαφέροντά μου.

Έντυπη