Πρόσωπα

---

Ο Γιάννης Μακριδάκης απαντάει...

Λίνα Φυτιλή

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο «Δωδεκάλογος του Συγγραφέα», επίκαιρος όσο και διαχρονικός, σύντομος και περιεκτικός, συμπληρώνεται κάθε φορά και από κάποια διαφορετική πένα. Σ' αυτό το τεύχος φιλοξενείται ο Γιάννης Μακριδάκης".

Μιλήστε μας για το καινούριο σας βιβλίο
Το «Ζουμί του Πετεινού» είναι νουβέλα δίδυμη του «Λαγού μαλλί» και προέκυψε κι αυτό για να δώσει βήμα στους λογοτέχνες που μας περιβάλλουν και δεν πρόκειται ποτέ να γράψουν οι ίδιοι βιβλίο. Ο ήρωάς μου ο Παναγής που ζούσε καταγής, μας μιλάει για την Φύση ενώ όλοι οι άλλοι γύρω του μιλάνε για την Κρίση. Η Φύση, η μοναδική αλήθεια εντός της οποίας υπάρχουμε, έρχεται αντιμέτωπη με την Κρίση της Οικονομίας, με το βασικό ζωτικό ψέμα της ζωής μας.
Στη συγγραφή σας ώθησε...
Αυτή ακριβώς η αντιπαράθεση της Αλήθειας με το Ψέμα. Της Φύσης με την πλαστή Οικονομία του χρήματος.
Το βιβλίο που έχετε στο κομοδίνο σας αυτή τη στιγμή είναι...
Δεν έχω κανένα βιβλίο στο κομοδίνο μου σχεδόν ποτέ. Όλα σε ράφια είναι. Αν εννοείτε τι διαβάζω αυτή τη στιγμή, θα σας πω ότι διαβάζω μόνο τις ειδήσεις αλλά και διάφορες αναλύσεις της κατάστασης που ζούμε για να διαμορφώνω άποψη και κρίση καθημερινά, πράττοντας το χρέος μου ως πολίτης.
Αναφέρετε μια φράση από ένα βιβλίο ή ένα στίχο που σας ακολουθεί.
Του Ντίνου Χριστιανόπουλου το παρακάτω ποίημα με ακολουθεί εδώ και χρόνια και μάλλον θα το πάρω και μαζί μου:
«Και τι δεν κάνατε για να με θάψετε
όμως ξεχάσατε πως είμαι σπόρος».
Το διάστημα της συγγραφής πόσο αλλάζετε σαν άνθρωπος; Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής μεταμόρφωσης;
Απλώς είμαι συνεχώς βυθισμένος και ζω μαζί με τον κάθε ήρωά μου. Έχω κάποια δυσκολία επικοινωνίας με τους γύρω μου. Κάποιες φορές και δύσπνοιες. Ευτυχώς όλα αυτά δεν διαρκούν πολύ, διότι γράφω λογοτεχνία πολύ λίγες μέρες τον χρόνο.
Ζούμε σε μια εποχή προοδευτική ή βαθιά συντηρητική;
Από τότε που άρχισα να αντιλαμβάνομαι την κοινωνία, δεν ένιωσα ούτε μια στιγμή ότι είναι κάτι άλλο εκτός από βαθιά συντηρητική. Σήμερα ένα παραπάνω. Όλοι προσπαθούν να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους εις βάρος άλλων. Και την πληρώνουν οι φτωχότεροι. Η ενεργοποίηση των συντηρητικών ενστίκτων της κοινωνίας γίνεται πια καθημερινά και με κραυγαλέους και απόλυτα κατακριτέους τρόπους και λογύδρια πολιτικών τσαρλατάνων.
Ο έρωτας σήμερα. Υπάρχει; Μήπως ζούμε σ΄ ένα λαβύρινθο ερωτικής μοναξιάς και καλούμαστε να τον περιγράψουμε ως κάτι το αβίωτο;
Κάπου θα υπάρχει κι αυτός. Είναι ο μόνος Θεός που αξίζει τις σπονδές μας. Προσωπικά τον τιμώ απόλυτα.
Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι...
Ένα βήμα πριν το απόλυτο χάος. Το οποίο είναι ο μόνος δρόμος για να γίνει η επανεκκίνηση. Ο ηθικός ξεπεσμός και ιδεολογικοπολιτική και πολιτισμική κρίση τόσων δεκαετιών, έδωσαν επιτέλους τη θέση τους στην οικονομική κρίση, η οποία θα φέρει το χάος και την κάθαρση. Ελπίζω μόνο να έχουμε Αριστερή Κυβέρνηση, όταν θα μπούμε στο χάος και για όσο θα διαρκεί αυτό.
Πώς οι άλλες τέχνες (μουσική, κινηματογράφος, ποίηση κτλ.) εγκιβωτίζονται και δημιουργούν καινοτόμες νησίδες επιρροής εντός του έργου σας;
Με τη μορφή του κελαηδίσματος των πουλιών, των εικόνων της φύσης γύρω μου και την αφελή ματιά στη ζωή . Έτσι μόνο εγκιβωτίζονται και εκφράζονται οι τέχνες στην λογοτεχνία που προσπαθώ να φτιάχνω. Διότι με την τέχνη των ανθρώπων δεν έχω άμεση και συχνή επαφή, λόγω του ότι ζω απομονωμένος σε ένα χωριό στα σύνορα της Ευρώπης με την Τουρκία και δεν έχω πρόσβαση στην ανθρώπινη οργανωμένη κοινωνία παρά μόνο μέσα από το διαδίκτυο.
Συχνά αυτό που μας συγκροτεί, είναι κι αυτό που μας διαλύει. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει το παραπάνω;
Γενικά ο νους προσπαθεί μάταια να συγκροτήσει την ψυχή αλλά ποτέ δεν θα το καταφέρει. Και γι' αυτό η δράση του γίνεται τελικά διαλυτική. Όλα μέσα στο κεφάλι μας είναι.
«...η φύση τον πλημμύριζε και ήτανε χείμαρρος που άρχιζε να μιλά για το χτήμα και τα ζώα, δεν έπαιρνε ούτε ανάσα' οι άλλοι μπουχτισμένοι από τη ζωή στη σύγχρονη πόλη τον ακούγανε με το στόμα ανοιχτό, σαν που άκουγε εκείνους τους ερευνητάδες στην τηλεόραση...». Ποια είναι η νόσος του σύγχρονου ανθρώπου; Το αστικό τοπίο είναι τελικά μονόδρομος ή αποτελεί σύμπτωμα του φόβου μας να συγκρουστούμε με συνήθειες, ευκολίες και δομές;
Η νόσος του σύγχρονου ανθρώπου είναι ότι νομίζει πως έχει προοδεύσει. Αλλά όσα τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα κι αν έχει κατακτήσει, ταυτόχρονα έχει χάσει κι έχει αφήσει να ξεχαστούν τόσα υλικά και μέθοδες, που είναι βασικότερα για την ζωή του από ό,τι αυτά που κατακτά καθημερινά. Σήμερα ο άνθρωπος ζει καλωδιωμένος. Κι άμα κοπεί ο ομφάλιος λώρος που τον ενώνει με το σύστημα, δηλαδή το χρήμα, θα πεθάνει. Αλλά και να μην κοπεί, πάλι θα πεθάνει. Διότι ξέχασε ο άνθρωπος πως το χρήμα δεν τρώγεται. Κι έχει παραμελήσει για πάρτη του (του χρήματος) τα βασικά.
«...μα τι ν΄ αυτά που λέτε ρε, που θα πουλήσουμε την Ελλάδα ολάκερη για να ξεχρεώσουμε, είσαστε με τα καλά σας, γη ρε, ξέρεις τι είναι να ΄χεις δικιά σου γη;». Οι άνθρωποι σήμερα έχουν δικαίωμα επιλογής, σ’ αυτό που σήμερα διατυπώνεται και παρουσιάζεται ως κρίση;
Ο σύγχρονος άνθρωπος έκανε την επιλογή του πριν από πολλά χρόνια. Να δημιουργήσει ένα σύστημα που στηρίζεται στο ψέμα. Σε μια επινοημένη οικονομία του χρήματος, η οποία απέχει πολύ από την μοναδική αληθινή οικονομία. Την Οικονομία της φύσης. Γι' αυτό, για να διατηρηθεί η Οικονομία της φύσης, ο ανθρώπινος πληθυσμός θα καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό για άλλη μια φορά πολύ σύντομα. Άλλη επιλογή δεν υπάρχει πια. Πληρώνουμε τις επιλογές του παρελθόντος. Διότι μπορεί να μην τις κάναμε εμείς, τις έκανε όμως ο Άνθρωπος του οποίου συνέχεια αποτελούμε. Ακόμα και να αλλάξουμε τώρα την θεώρησή μας απέναντι στη ζωή, είναι πολύ αργά νομίζω.

Ο Γιώργος Λίλλης απαντάει...

Λίνα Φυτιλή

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε το 1974 στο Bielefeld της Γερμανίας, όμως μεγάλωσε στην Αθήνα και αργότερα στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του. Έχει εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές. Ασχολήθηκε με την βιβλιοκριτική και το δοκίμιο σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Τα Ίχνη στο χιόνι είναι το πρώτο του μυθιστόρημα. Από το 1996 ζει στη Γερμανία.

Μιλήστε μας για το καινούριο σας βιβλίο:
Παρακολουθώ την ζωή ενός αγοριού, του Περικλή, που έμεινε ορφανό όταν ήταν δέκα χρονών, στην διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Οι γονείς του δολοφονήθηκαν κι εκείνο αναγκάστηκε να φυγαδευτεί στα βουνά της Ευρυτανίας με τους αντάρτες. Ένας νεαρός φοιτητής γνωρίζεται μαζί του, όταν αυτός είναι πλέον ηλικιωμένος και αποφασίζουν να κάνουν μαζί το ταξίδι στα μέρη που συνέβησαν τα γεγονότα. Στόχος μου ήταν να ερευνήσω την ψυχολογία των ανθρώπων όταν ζουν κάτω από αντίξοες συνθήκες. Ποιες επιπτώσεις αφήνουν οριακά γεγονότα στην ζωή τους. Τι χάνεται και τι κερδίζεται μέσα στον χρόνο.
Στη συγγραφή σας ώθησε...
Η ιστορία του Περικλή είναι αληθινή. Όταν γνωριστήκαμε και μου την αφηγήθηκε αισθάνθηκα την ανάγκη να την καταγράψω με τον δικό μου βέβαια μυθιστορηματικό τρόπο.
Το βιβλίο που έχετε στο κομοδίνο σας αυτή τη στιγμή είναι...
Το Ενάντια στην μέρα, του Τόμας Πίντσον. Εντυπωσιακό βιβλίο, πληθωρικό, μ΄ έχει συναρπάσει.
Αναφέρετε μια φράση από ένα βιβλίο ή ένα στίχο που σας ακολουθεί…
«Ότι επιζεί του θανάτου μου είναι αυτό που στερήθηκα στην ζωή μου», του Γιάννη Ρίτσου. Το διάβασα πριν είκοσι χρόνια και το αποστήθισα αμέσως. Δεν ξέρω, αυτός ο στίχος με έχει στιγματίσει.
Το διάστημα της συγγραφής πόσο αλλάζετε σαν άνθρωπος; Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής μεταμόρφωσης;
Αυτό συμβαίνει μόνο την στιγμή που γράφω. Όταν κάθομαι μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή και εισχωρώ νοητικά μέσα στην πλοκή του μυθιστορήματος σαν να είμαι παρατηρητής των ηρώων μου. Ως εκεί. Γιατί στην καθημερινότητα είμαι ένας συνηθισμένος και βαρετός άνθρωπος.
Ζούμε σε μια εποχή προοδευτική ή βαθιά συντηρητική;
Δυστυχώς απόλυτα συντηρητική. Δεν έζησα μέχρι τώρα σε μια κοινωνία προοδευτική. Ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Γερμανία. Νομίζω πως η προοδευτικότητα είναι μια ουτοπία.
Ο έρωτας σήμερα. Υπάρχει; Μήπως ζούμε σ’ ένα λαβύρινθο ερωτικής μοναξιάς και καλούμαστε να τον περιγράψουμε ως κάτι το αβίωτο;
Ο έρωτας θα υπάρχει όσο υπάρχει ζωή. Απλά μερικές φορές ζούμε κάτω από συνθήκες, όπου αυτό το αίσθημα συρρικνώνεται. Όμως είναι κυρίαρχος στο πάνθεο των αισθήσεών μας. Ας τον αφήσουμε να ανατρέψει για μια ακόμη φορά την ζωή μας. Είναι μια δικλείδα ασφαλείας στην καθημερινότητα, ένα απλό μέσο να διαφυλάξεις την παιδικότητα σου, να υπερβείς τον εαυτό σου. Πιστεύω στον έρωτα, σημαίνει πιστεύω στον άνθρωπο.
Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι...
Ασταθής όσο ποτέ άλλοτε. Αμήχανη στις εξελίξεις των γεγονότων. Μελαγχολική και ηττοπαθής. Στο μεταίχμιο του τέλους μιας εποχής και στην έναρξη μια νέας.
Πώς οι άλλες τέχνες (μουσική, κινηματογράφος, ποίηση κτλ.) εγκιβωτίζονται και δημιουργούν καινοτόμες νησίδες επιρροής εντός του έργου σας;
Ο κινηματογράφος έχει επηρεάσει πολύ το έργο μου, ίσως γι’ αυτό όταν γράφω είναι σαν να βλέπω με την φαντασία μου ταινία. Ο ρυθμός του μυθιστορήματος είναι γρήγορος και κοφτός όπως ένα κινηματογραφικό έργο. Η μουσική επίσης. Γράφω με μουσική υπόκρουση, κυρίως ακούγοντας αγαπημένα σάουντρακ, όπως αυτό του Τελευταίου Μοϊκανού, ή την μουσική του Νικ Κέιβ για τον Δρόμο, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Κόρμακ Μακ Κάρθυ. Όσο για την ποίηση, μιας και ξεκίνησα γράφοντας ποιήματα κι έχοντας εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές, θα ήταν αδύνατον να μην επηρεαστώ. Όσο και αν προσπαθώ να γράψω ρεαλιστικά, ο πεζός μου λόγος έχει λυρικές καταβολές. Πιστεύω πως όλες οι τέχνες αλληλοσυνδέονται, αποτελούν κρίκους μιας αλυσίδας που ενώνει το ανθρώπινο πνεύμα.
Συχνά αυτό που μας συγκροτεί, είναι κι αυτό που μας διαλύει. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει το παραπάνω;
Ζούμε μέσα στο πλαίσιο αντιθέσεων. Μέσα μας κυριαρχούν στοιχεία που αλληλοσυγκρούονται. Η ιστορία της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα έχει αποδείξει ότι ο άνθρωπος δημιουργεί και καταστρέφει και μετά πάλι από την αρχή σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να μάθει ποιος είναι και ποιος ο προορισμός του μέσα στο Σύμπαν. Πολλές φορές έχει αποδειχθεί λοιπόν, ότι αυτό που μας συγκροτεί στο τέλος μας διαλύει. Παρόλα αυτά θα συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό. Αναζητώντας τα αίτια της ύπαρξης και ψάχνοντας απαντήσεις.
«...Δεν τους ενδιέφερε αν θα τους λεηλατούσε πάλι η πραγματικότητα. Είχαν πλέον παραδοθεί άνευ όρων στην ψευδαίσθηση της ελευθερίας...» Η πραγματικότητα πόσο δέσμιους μας κρατάει; Υπάρχει τελικά ελευθερία ή αφηνόμαστε να ζούμε μόνο μέσα στην   αυταπάτη της προσωπικής ελευθερίας;
Η πραγματικότητα παραμένει και θα παραμένει μια στιβαρή συνθήκη του χρόνου με την ζωή μας. Θα είμαστε πάντοτε φυλακισμένοι μέσα στα όριά της. Γι’ αυτό η έννοια απόλυτη ελευθερία δεν υπάρχει. Το μόνο που μας μένει είναι να διανθίζουμε την πραγματικότητα μας με την πίστη στο όνειρο, ανακαλύπτοντας το θαύμα, έστω στις μικρές (μεγάλες) μας στιγμές. Η υπέρβαση του να αισθάνεσαι ποιητής σ’ έναν κόσμο που φθίνει. Η υπέρβαση να ερωτεύεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους σκιές.
«Υπήρχε το κακό και το καλό. Οι δεξιοί ήταν οι κακοί, οι αριστεροί οι καλοί. ΄Άργησα να καταλάβω ότι όλοι στο ίδιο καζάνι βράζαμε...». Ο Έλληνας έχει ξεκολλήσει από την κατάρα του Εμφυλίου που τον κυνηγούσε για χρόνια; Κατά πόσο πιστεύετε, μας έχει γίνει συνείδηση ότι σε έναν εμφύλιο πόλεμο το δίκιο δεν είναι ποτέ μονομερές ή ότι η αντικειμενικότητα είναι εξαρχής χαμένη υπόθεση;
Χρειάζεται η απόσταση του χρόνου για να δει κάποιος ψύχραιμα τα γεγονότα. Μετά το ‘89 και την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, έγινε φανερό πως οι ταμπέλες βοηθούν μόνο σε βιαστικά συμπεράσματα. Νομίζω πως σήμερα βλέπουμε τα πράγματα πιο ξεκάθαρα. Δεν υπάρχει η αίγλη της μεγάλης πολιτικής ιδέας, ούτε η ουτοπία για μια κοινωνία που να βασίζεται στην ισότητα. Ο Έλληνας έχει ξεκολλήσει από την κατάρα του εμφυλίου, αναζήτησε τα αίτια που τον προκάλεσαν, διδάχθηκε και απενοχοποιήθηκε από τα γεγονότα του παρελθόντος. Φυσικά σήμερα βρισκόμαστε πάλι στο μεταίχμιο μεγάλων αλλαγών και απαιτείται για μια ακόμη φορά να ενεργήσουμε σοφά, μαθαίνοντας από τα λάθη μας.

Ο Δημήτρης Σωτάκης απαντάει...

Λίνα Φυτιλή

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο Δημήτρης Σωτάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1973. Έχει εκδώσει πέντε μυθιστορήματα και μια συλλογή διηγημάτων. Το βιβλίο του «Η πράσινη πόρτα» (2002) ήταν υποψήφιο για το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω», ενώ το επόμενο μυθιστόρημά του «Η Παραφωνία» (2005) μεταφράστηκε και κυκλοφορεί στην Ολλανδία από τις εκδόσεις “Van Gennep”. To μυθιστόρημά του «Ο Άνθρωπος καλαμπόκι» ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ για το 2007, καθώς και για το βραβείο του περιοδικου «Διαβάζω». «Το θαύμα της αναπνοής» (2009) τιμήθηκε με το βραβείο "Athens Prize for Literature" του περιοδικού «Δέκατα». Το Μάιο του 2012 κυκλοφόρησε το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Ο Θάνατος των Ανθρώπων».

Μιλήστε μας για το καινούριο σας βιβλίο…
Πρόκειται για την ιστορία ενός φανταστικού χωριού, της «Θάλχης», οι κάτοικοι του οποίου ζουν αρμονικά, μέχρι που μια σειρά ανεξήγητων θανάτων διαλύει αυτή την αρμονία και τους γεμίζει με αγωνία για το μέλλον. Ή τουλάχιστον αυτή είναι η πρώτη οπτική γωνία στο βιβλίο, η επίσημη πλοκή...
Στη συγγραφή σας ώθησε...
Το πιθανότερο η γαλήνη που γεννάει η μοναξιά, η δημιουργική μοναξιά που διαλύει τις συμβάσεις  και τους χρόνους της κανονικότητας.
Το βιβλίο που έχετε στο κομοδίνο σας αυτή τη στιγμή είναι...
Το «Στίλερ» του Μαξ Φρις
Αναφέρετε μια φράση από ένα βιβλίο ή ένα στίχο που σας ακολουθεί…
Στον κήπο μας αρρώστησε ο Μάρτης
κι αρρώστησε ο Μάρτης στην καρδιά μου
Το διάστημα της συγγραφής πόσο αλλάζετε σαν άνθρωπος; Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής μεταμόρφωσης;
Σίγουρα. Οι περίοδοι της συγγραφής είναι έντονες συναισθηματικά περίοδοι· πράγματι ισχύει αυτή η εσωτερική μεταμόρφωση. Υπάρχει μια λαχτάρα να επιστρέψεις στο κείμενο, να βουτήξεις μέσα του και να συρρικνώσεις το χρόνο κάθε άλλης δραστηριότητας, για να ξαναβρεθείς αντιμέτωπος μαζί του. Άλλοτε η ορμή είναι έντονη και δεν ησυχάζεις και κάποιες φορές ηρεμείς, το γραπτό σε χαϊδεύει, σε επαναφέρει στη θέση σου.
Ζούμε σε μια εποχή προοδευτική ή βαθιά συντηρητική;
Πιστεύω ότι στην Ελλάδα οι άνθρωποι είναι-κατά κάποιο τρόπο-μοιρασμένοι στα δύο. Δε νομίζω ότι υπάρχει μέση οδός. Γνωρίζω καταπληκτικούς ανθρώπους, με αξιοθαύμαστα μυαλά, χαρισματικούς, με ανοιχτή την πόρτα τους· από την άλλη στέκονται εκείνοι οι τρομακτικοί άνθρωποι, με αδιανόητα συμπλέγματα, χωρίς καμία αξιοπρέπεια, βουλιαγμένοι στην άγνοιά τους.
Ο έρωτας σήμερα. Υπάρχει; Μήπως ζούμε σ΄ ένα λαβύρινθο ερωτικής μοναξιάς και καλούμαστε να τον περιγράψουμε ως κάτι το αβίωτο;
Δυστυχώς δε θα διαφωνήσω. Η ερωτική μοναξιά είναι μεγάλη, ζούμε σε μία κατ’εξοχήν αυνανιστική εποχή, με σύμβολο την κατάθλιψη και τη δυσαρμονία στις ανθρώπινες σχέσεις.
Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι...
Πραγματικά δεν ξέρω τι γίνεται. Θέλω να είμαι αισιόδοξος, αλλά δεν είναι εύκολο. Δε χρειάζεται να πω εγώ ότι τα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά δεν έχω ιδέα που θα μας βγάλει αυτός ο λαβύρινθος.
Πώς οι άλλες τέχνες (μουσική, κινηματογράφος, ποίηση κτλ) εγκιβωτίζονται και δημιουργούν καινοτόμες νησίδες εντός του έργου σας;
Η έννοια της τέχνης είναι ασαφής. Θα μπορούσα να περιγράψω τη λογοτεχνία ως μία εσωτερική κραυγή και τελικά έναν τρόπο να δώσεις ένα προσωπικό στίγμα για τη ζωή σου και για τις ζωές των άλλων. Η μία μορφή τέχνης αγκαλιάζει την άλλη, αν τουλάχιστον υπάρχουν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο. Ο κινηματογράφος, ένα κείμενο με ζωή μέσα του, όλα τελικά είναι εν δυνάμει ποίηση.
Συχνά αυτό που μας συγκροτεί είναι κι αυτό που μας διαλύει. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει το παραπάνω;
Οι άνθρωποι δε διαθέτουν καμία ισορροπία, κι αν θεωρήσουν ότι διαθέτουν, έρχεται μια στιγμή που το οικοδόμημα θα διαλυθεί. Η υπερβολή, άλλο ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό, οδηγεί στην αυτοκαταστροφή, συνεπώς όσα μας δίνουν ηδονή, ίσως κάποτε μας αποσυντονίσουν.
«Δεν υπήρξα, λοιπόν ποτέ. Δεν ήμουν τίποτα άλλο παρά ένα δημιούργημα της φαντασίας κάποιου. Και ολόκληρος ο κόσμος γύρω μου δεν ήταν φτιαγμένος από αληθινά υλικά, παρά από την έμπνευση ενός και μοναδικού ανθρώπου...» Ο λόγος που γράφετε φανταστικές ιστορίες είναι επειδή η διάψευση της πραγματικής ζωής είναι τόσο άγρια, που μόνο η υπέρβαση της λογικής μπορεί να κατευνάσει; Υπάρχει τρόπος να γλιτώσει ο μέσος άνθρωπος από τη «φυλακή» της πραγματικότητας;
Δε θεωρώ ότι γράφω φανταστικές ιστορίες. Υπάρχει ένα φανταστικό φάσμα, μία κατ’ επίφαση πραγματικότητα, μια αλλόκοτη συνήθως πλοκή, όμως οι ιστορίες μου είναι αληθινές, περιγράφουν τον πόνο και την ανθρώπινη απελπισία, όπως τη βιώνουν κάθε μέρα οι άνθρωποι, όπως επίσης περιγράφουν τη χαρά και το όνειρο, όσα περιμένουμε λυτρωτικά να έρθουν.
«Δεν είχα μια γραφομηχανή μπροστά μου για ν΄ αλλάξω τη ροή της ιστορίας αυτού του τόπου αλλά και πάλι, ήταν πλέον τόσο αργά για να ξαναγραφτεί αυτή η ιστορία. Είχαμε διανύσει την πορεία μας και δεν υπήρχε χρόνος για πισωγυρίσματα». Όταν ο θάνατος γίνεται μια κοντινή προοπτική, ποια είναι η στάση που οφείλει να έχει ένας άνθρωπος, μια χώρα απέναντι στο τετελεσμένο; Τελικά τα συναισθήματα κι οι πράξεις μας προσδιορίζονται απ΄αυτό το καταλυτικό και χωρίς επιστροφή γεγονός, ή η αυταπάτη της αθανασίας μας ξεγελάει και συνεχίζουμε στο ίδιο μοτίβο ζωής;
Θέλουμε να είμαστε αυτό που είμαστε, οι περισσότεροι διαθέτουμε μια έντονη ψευδαίσθηση για τον εαυτό μας, έχοντας χτίσει μια ασφαλή και βέβαιη πανοπλία, ως καβούκι. Ακόμη κι αν πεθαίναμε εκατό φορές, εκατό φορές θα επαναλαμβάναμε αυτά που κάναμε πριν τον πρώτο θάνατό μας, μέχρι το τέλος του ανθρώπινου γένους, μέχρι το τέλος του χρόνου. Οι άνθρωποι παραμένουν αυτά τα αξιολύπητα, αξιοθαύμαστα πλάσματα, με ή χωρίς τη θέλησή τους.

---

Σωτήρης Σελαβής

Λίνα Φυτιλή

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Μιλήστε μας για το καινούριο σας βιβλίο.
Καταχρηστικά, ενδεχομένως, μια και στην ποίηση ειδικά είναι καλύτερα να μιλά το ίδιο το ποίημα, θα έλεγα πως πρόκειται για ένα ποιητικό βιβλίο, στο οποίο εναλλάσσονται ομοιοκατάληκτα και πεζά ποιήματα, αλληλοδιαδοχή που ακολουθεί μια συγκεκριμένη αφηγηματική τροχιά με αρχή, μέση και τέλος, δίχως να αναιρείται η νοηματική αυτοτέλεια κάθε επιμέρους ποιήματος –εξ αρχής βασικός στόχος. Πρόκειται για ένα ποιητικό βιβλίο που, εμπνεόμενο από το μεγάλο γεγονός του έρωτα, μιλά εν γένει για την αγωνία να στεριώσει και να ανθίσει η εσωτερική ζωή σε μια διαρκώς ευμετάβλητη και αντίξοη εξωτερική πραγματικότητα.
Στη συγγραφή σας ώθησε...
Η νεανική απογοήτευση. Η ασυμβίβαστη ροπή προς τη μελαγχολία του κόσμου όταν ολόκληρος έπασχε σαν ανεκπλήρωτος έρωτας.  Το Ιδεώδες και η Λύτρωση που διέκρινα σε μια ρομαντική ανάγνωση ή παράφραση της ποίησης. Αυτό το «αμήν», τέλος, για το οποίο μιλούσε ο Έζρα Πάουντ, προσωπικά εκπεφρασμένο υπό συνθήκες σαφώς νεανικές και, ως τέτοιες, επείγουσες, πλην όμως υποκειμενικά αβάσταχτες: «Δεν μπορείς να γράψεις ποίηση, αν δεν φτάσεις πρώτα στο αμήν».
Το βιβλίο που έχετε στο κομοδίνο σας αυτή τη στιγμή είναι...
Σταθερά το Βιβλίο της Ανησυχίας του Πεσσόα. Προσφάτως ακούμπησε δίπλα του ο Θάνατος του Μέδικου του Παντελή Πρεβελάκη, με την τυπογραφική μαεστρία του μεγάλου χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνού.
Αναφέρετε μια φράση από ένα βιβλίο ή ένα στίχο που σας ακολουθεί.
Η προαναφερθείσα φράση ή οι ακόλουθοι στίχοι του ίδιου ποιητή (Έζρα Πάουντ): «Κι αυτός που δεν μπορεί πια να πλάσει θεούς με την ομορφιά / Θρήνος αυτό είναι να πεθαίνεις». Οι ερωτικοί στίχοι «Σ’ έχω τόσο ονειρευτεί που πια δεν είσαι αληθινή» και «Τόσο κοντά σου υπήρξα που κρυώνω πλάι στους άλλους», των Ρομπέρ Ντενός και Πωλ Ελυάρ αντίστοιχα, που υποστήριξαν σθεναρά την ακατάλυτη πίστη στο ερωτικό βίωμα, η οποία και με διακατέχει έως σήμερα. Τελευταία, με εμπνέει το δίστιχο του Βύρωνα Λεοντάρη «Πάντα να ρίχνεις στις πληγές σου νέο κουράγιο / Ν’ ανάβει η μάχη, να νικήσεις».
Το διάστημα της γραφής πόσο αλλάζετε σαν άνθρωπος; Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής μεταμόρφωσης;
Κατά τη συγγραφή εντείνεται η αγωνία ενός ποιητή, ενός συγγραφέα εν γένει, καθ’ ότι, ανάλογα με τα διανοητικά του εφόδια, τις προσλαμβάνουσες και την εντιμότητά του απέναντι στην τέχνη του, καλείται να αποτυπώσει ό,τι έως εκείνη τη στιγμή απλώς παρακολουθούσε: τα βήματα του ανθρώπινου ψυχισμού, τα χνάρια της πάντοτε ίδιας κι όμως τόσο διαφορετικής ανθρώπινης πορείας. Βεβαίως, κι έχοντας κατά νου τον Ρίλκε, η ρευστή εξωτερική πραγματικότητα του βιώματος αποκτά αληθινή παρουσία μονάχα όταν διοχετευτεί βαθιά μέσα μας. Τότε μιλούμε για εσωτερική ζωή. Που εμπεριέχει την έννοια της μεταμόρφωσης, ο σφυγμός της οποίας είναι εντονότερος ή τον νιώθουμε εντονότερο, όταν καλείται να εκφραστεί μέσα από οποιαδήποτε δημιουργική διαδικασία, μέσα από τη γραφή εν προκειμένω.
Σε μια εποχή, όπως αυτή που διανύουμε –κατά γενική ομολογία συντηρητική– ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;
Αυτός που υπήρξε οποιαδήποτε εποχή και μονάχα με τον ασύλληπτο στίχο του Κήτς θα μπορούσα να εκφράσω: Να «στραγγίζει μόρια φωτός από ένα βαθύ σκοτάδι». Αν κάτι επίμονα πρέπει να απασχολεί τον καλλιτέχνη, αυτό είναι η ευθύνη του, πρωτίστως απέναντι στην τέχνη του. Η μεταμοντέρνα προχειρότητα δεν αποτελεί πλέον άλλοθι.
Ο έρωτας σήμερα ενυπάρχει ως πράξη στην καθημερινότητα μας ή έχει εκφυλιστεί σε μια διεκπεραιωτική λειτουργία; Τι ρόλο καλείται να διαδραματίσει η ποίηση σε αυτό;
Ευτυχώς ο έρωτας, είτε ως άγγελος είτε ως δαίμων, δεν εμπίπτει σε καμιά κανονιστική επιταγή. Ο έρωτας επιβάλλεται. Βεβαίως, σήμερα, στο σχεδόν μεσαιωνικό εκφραστικό ημίφως, ασφυκτιά το αποτύπωμά του. Η κοινωνία μας είτε αρέσκεται στην πεζολογία είτε ισοπεδώνει τη διαφορετικότητα κάτω από την εκκωφαντική ταχεία των εικόνων της. Όμως, ο έρωτας αποτελεί την οριακή επιδοκιμασία της ζωής, τη μοναδική άρνηση του χρόνου. Γι’ αυτό και ο έρωτας είναι αποστολή. Όπως ακριβώς η ποίηση. Στο σημείο αυτής της ταύτισης, ο έρωτας είναι το όνειρο που εκτυλίσσεται μπρος στα μάτια της ποίησης. Ένα mysterium tremendum, αφού ο έρωτας, ως μείζον γεγονός της ανθρώπινης παρουσίας, παραμένει ακαταμέτρητος, ανερμήνευτος, υπερβατικός. Ίσως αποστολή της σύγχρονης ποίησης να είναι, μέσα από την ανακαίνιση των αισθήσεων, η σωτηρία του σώματος ως αφετηρία του ερωτισμού. Γιατί; – Αντιγράφω από το τετράδιό μου λίγες φράσεις, ισχυρής νοηματικής αξίας, του Βάλτερ Μπένγιαμιν: «Η ευαισθησία είναι το αληθινό αντικείμενο της ποίησης. Η ευαισθησία είναι εκ φύσεως πάσχουσα. Αν δοκιμάζει την υψηλότερη συγκρότηση, τον περιεκτικότερο προσδιορισμό της στον ερωτισμό, τότε βρίσκει την απόλυτη τελείωση, που συμπίπτει με τη μεταρσίωσή της στο πάθος».
Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι...
…μια κατάσταση συλλογικής δυσθυμίας. Η Ελλάδα σήμερα μοιάζει με την Ελλάδα των Σατιρικών γυμνασμάτων του Κωστή Παλαμά, «μια δυστοπία χωρίς προηγούμενο», όπως εύστοχα τη χαρακτήρισε ο Κώστας Κουτσουρέλης. Ώρες-ώρες, νιώθει κανείς πως στη θάλασσα της νεοελληνικής πραγματικότητας επιπολάζει μονάχα η αναξιοκρατία και η αναξιοπρέπεια. Η χώρα μας είναι χώρα βαθιά υπαλληλική και δημοσιοσχετίστικη, χώρα μιας ξεχαρβαλωμένης εγωπάθειας, η οποία συντηρείται από μια παρεξηγημένη έννοια ανωτερότητας, και η οποία αδυνατεί να καταλαγιάσει κάτω από έναν περισσότερο οραματικό κοινό σκοπό. Όμως, οι εποχές κρίσης είναι εποχές εξωστρέφειας. Οι άνθρωποι έρχονται κοντά, συνομιλούν, συναγωνιούν. Η σοβαρότητα που απαιτούν οι διαρκώς ευμετάβλητες και συνεπώς αβέβαιες, οι στενάχωρες νέες συνθήκες εξασφαλίζει περισσότερο χώρο στη σκέψη και τη σιωπή: Ερωτηματικά γεννιούνται ταχύτερα και πρέπει να απαντηθούν, συναισθήματα ασφυκτιούν απότομα κι αποζητούν να λυτρωθούν. Και τότε, στη μεταιχμιακή αυτή συγκυρία, καθίσταται επείγον «να δεις μια καινούργια ομορφιά σε αυτό που χάνεται» (Μπένγιαμιν).
Πώς οι άλλες τέχνες (μουσική, κινηματογράφος, λογοτεχνία κτλ) εγκιβωτίζονται και δημιουργούν καινοτόμες νησίδες εντός του έργου σας;
Κάθε τέχνη εμπεριέχει τη δημιουργική της ώσμωση με τις υπόλοιπες. Προσωπικά, δεν μπορώ να αξιολογήσω κατά πόσον η αλληλεπίδραση αυτή επιφέρει καινοτόμες εκδηλώσεις στο έργο μου. Σίγουρα, η περιπέτειά μου με τη ζωγραφική μπόλιασε δυνατά τις ποιητικές μου εικόνες, ενώ η αγάπη μου για τη μουσική τροφοδοτεί σταθερά την έτσι κι αλλιώς προϋπόθεση –κατά τη γνώμη μου– της μεγάλης ποίησης, τη μουσικότητά της. Άλλωστε, ο ήχος των λέξεων μονάχα δια του ρυθμού κατορθώνει τη μέγιστη έντασή του. Στην πραγματικότητα, τα αρμονικά μετρήματα των ήχων σε ένα ποίημα είναι αναντικατάστατα – και πρέπει να είναι. Τέλος, θεωρώ αυτονόητη την επιρροή της λογοτεχνίας εν γένει, ενώ ατμοσφαιρικές, ως επί το πλείστον, εικόνες του κινηματογράφου και της φωτογραφίας, βρίσκουν πάντοτε τον χώρο τους μέσα μου.
Συχνά αυτό που μας συγκροτεί είναι κι αυτό που μας διαλύει. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει το παραπάνω;
Η αμφιθυμία εισχωρεί απ’ τα λεπτότερα μέχρι τα συμπαγέστερα ψυχικά υποστρώματα· κάποτε, μάλιστα, τόσο ισχυρά που τα ορίζει. Η αμφιθυμική είναι κατεξοχήν ανθρώπινη συμπεριφορά. Δεν πρόκειται για αντίφαση ή αντινομία. Πρόκειται για αντίθεση που τρέφεται από την ίδια πηγή, η οποία όσο περισσότερο φορτισμένη πηγάζει τόσο επιτείνει αυτή την αντίθεση. Μπρός στην ομορφιά, εξάλλου, με όλη της την ποιητική ένταση, που εμπνέει και καθοδηγεί, δεν είμαστε συχνά αμφιθυμικοί; Αφού, από μια άποψη, η ομορφιά είναι πενθητική. Είτε, ως αιώνια ομορφιά, υπενθυμίζει τη δική μας θνητότητα είτε, ως απαρχή του δέους, δημιουργεί την ακατανίκητη επιθυμία να αφανισθούμε εντός της.
«Ο κόσμος, όποιος κι αν είναι αυτός είναι ο μόνος ουρανός· παράδεισος είναι ο παράδεισος που χάνεις...». Πιστεύετε ότι η χαρά υπάρχει μόνο στη μνήμη; Ταυτίζεστε με την άποψη του Προυστ, σύμφωνα με την οποία, «οι αληθινοί παράδεισοι είναι αυτοί που χάσαμε;»
Το βίωμα του παρόντος είναι σχεδόν πάντοτε αμήχανο. Η προσήλωση σε αυτό αναιρεί την πηγαία του πρόσληψη. Η πηγαία του πρόσληψη δεν κατακρατά την ουσία του. Κάθε πράξη, οποιασδήποτε αμεσότητας, για να λειτουργήσει βαθύτερα πρέπει να κατοικήσει στο παρελθόν. Έστω και για λίγο καιρό. Να αφήσει το αποτύπωμά της στη μνήμη. Εν ολίγοις να απολέσει το ένδυμα του παρόντος, το ακαριαίο άγγιγμα του χρόνου. Να υποχωρήσει από το χέρι που την έπραξε. Από αυτή την άποψη, αποτελεί μια πράξη χαμένη. Όταν η ανάκλησή της στη μνήμη φουσκώνει μέσα μας τον καημό αυτής της απώλειας, εν είδει μιας εσώτατης νοσταλγίας, τότε αντιλαμβανόμαστε μια πλήρη αδυναμία να βιώσουμε το παρόν. Και τότε στο παρόν εγκαθίσταται η εικόνα ενός παραδείσου που ποτέ δεν βιώθηκε στην ώρα του. Ο παράδεισος της αιώνιας αναζήτησης άξαφνα είναι εκεί, νοσταλγικά καταργημένος. Άρα η ποίηση θα καταφεύγει πάντοτε στη μνήμη. Αφού η μνήμη είναι το σκάμμα της ποιητικής φλόγας. Και η ανάμνηση, ο σπινθήρας της.
«Όταν αφρίζει η θάλασσα, εμείς υποφέρουμε και την παραμικρή ομορφιά των αυτονόητων πραγμάτων...». Πού συναντάει ένας ποιητής στις μέρες μας την ομορφιά και ποια είναι αυτά τα στοιχεία που συνθέτοντάς τα, αποκαλύπτεται ένας αθέατος κόσμος;  Είναι η αποκάλυψη του αθέατου, ζητούμενο της τέχνης;
Η πορεία στην ομορφιά είναι μια μαθητεία της όρασης. Το ποιητικό βλέμμα διεισδύει και στις πιο επτασφράγιστα δωμάτια του ανθρώπινου ψυχισμού, και στις πιο καταχωνιασμένες αποθήκες συναισθημάτων. Διαπερνά τα σκληρά και άχαρα υλικά της ζωής, την επίφαση της πραγματικότητας. Όμως τίποτε δεν χαρίζεται και η μαθητεία αυτή ακολουθεί την πορεία της στον χρόνο και την υπομονή. Όταν οξύνεται το ποιητικό βλέμμα μπορεί να αλιεύσει θραύσματα ομορφιάς από μικρά καθημερινά πράγματα. Και τότε η θάλασσα της ζωής μας αφρίζει. Γιατί υποφέρουμε τότε; Γιατί η συνάντηση με το Ωραίο είναι η αιτία μιας βαθύτερης ταραχής. Είτε ως «η αρχή του Τρομερού» (Ρίλκε) είτε ως «η υπόσχεση της ευτυχίας» (Σταντάλ). Αλλά ας μην καταβυθιστούμε σε αναλύσεις που θα απαιτούσαν μιαν άλλη πνευματική ετοιμότητα. Ας αρκεστούμε, για την ώρα, στο ότι η Ομορφιά είναι το νυχτολούλουδο στην αυλή του κόσμου. Μην περιμένουμε ν’ ανθίσει στο εύκολο φως. Είναι το δικό μας άγρυπνο βλέμμα που, αφού πρώτα υπομείνει και αφομοιώσει το σκοτάδι, θα αποκαλύψει ύστερα αργά, λυτρωτικά, το παράφορο άνθος της ύπαρξης.

---

Μαρία Φακίνου

Λίνα Φυτιλή

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Μιλήστε μας για το καινούριο σας βιβλίο.
Η Αρχή του κακού έχει ως κεντρικό πρόσωπο μια γυναίκα που καταφθάνει στην παραθαλάσσια κωμόπολη Χ. τον Φεβρουάριο του 2000. Κατά την παραμονή της –σε αυτόν τον τόπο όπου κυριαρχούν η βία, ο φόβος για το διαφορετικό και μια στρεβλή αντίληψη της έννοιας του ηθικού- συμβαίνουν μια σειρά ανεξήγητα γεγονότα με αποκορύφωμα ένα φόνο με άγνωστους θύτες. Η σύγκρουση μεταξύ των κατοίκων μοιάζει αναπόφευκτη. Τι επιφυλάσσει η μικρή κοινωνία σε αυτή τη μυστηριώδη ξένη, και γιατί τους φοβίζει η παρουσία της;
Στη συγγραφή σας ώθησαν...
Κάποιες μέρες αργίας.
Το βιβλίο που έχετε στο κομοδίνο σας αυτή τη στιγμή είναι...
Διαβάζω παράλληλα διάφορα και διαφορετικά μεταξύ τους βιβλία ανάλογα με τη διάθεσή μου. Έτσι, στο κομοδίνο μου υπάρχουν μήνες ανοιχτά τώρα οι Ιστορίες από την Κολιμά (Βαρλάμ Σαλάμοφ), το 2666 (Ρομπέρτο Μπολάνιο) και τα Πεζογραφήματα (Γιώργος Χειμωνάς).
Αναφέρετε μια φράση από ένα βιβλίο ή ένα στίχο που σας ακολουθεί.
«Γιατί αυτό που καταξιώνει τον καλλιτέχνη δεν είναι η αυτάρεσκη απόλαυση των αισθημάτων του, αλλά η καταγραφή και η απεικόνισή τους», έχει πει κάποτε ο Έρμαν Έσσε.
Το διάστημα της γραφής πόσο αλλάζετε σαν άνθρωπος; Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής μεταμόρφωσης;
Νομίζω ότι εντείνονται κάποια ούτως ή άλλως υπαρκτά χαρακτηριστικά μου όπως αυτά της μοναχικότητας και της εσωτερικής έντασης.
Σε μια εποχή, όπως αυτή που διανύουμε -κατά γενική ομολογία συντηρητική- ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;
Ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι να κάνει καλά τη δουλειά του. Αν θέλει να μιλήσει για την εποχή του ή να θίξει τα «κακώς κείμενα» αυτής, ας το κάνει μέσα από την τέχνη του. Τα πολιτικά τραπεζώματα, τα τηλεοπτικά παράθυρα και τα βουλευτικά έδρανα είναι για άλλους επαγγελματίες.
Ο έρωτας σήμερα ενυπάρχει ως πράξη στην καθημερινότητα μας ή έχει εκφυλιστεί σε μια διεκπεραιωτική λειτουργία; Τι ρόλο καλείται να διαδραματίσει η λογοτεχνία σε αυτό;
Ο έρωτας ενυπάρχει ως πράξη, ως διεκπεραιωτική λειτουργία και ως πολλά ακόμα. Είναι απολύτως υποκειμενική υπόθεση και δεν νομίζω ότι μπορούμε να εξάγουμε γενικά συμπεράσματα με βάση την εποχή που ζούμε. Αποτελεί, επίσης, ένα από τα θέματα με τα οποία, μάλλον, πάντα θα ασχολείται η λογοτεχνία. Ας μην ανησυχούμε ότι θα εκλείψει.
Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι...
Ακραία, μίζερη και με επικίνδυνα χαρακτηριστικά.
Πώς οι άλλες τέχνες (μουσική, κινηματογράφος, λογοτεχνία κτλ) εγκιβωτίζονται και δημιουργούν καινοτόμες νησίδες εντός του έργου σας;
Με έναν τρόπο, ελπίζω, συγκαλυμμένο.
Συχνά αυτό που μας συγκροτεί είναι κι αυτό που μας διαλύει. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει το παραπάνω;
Νομίζω πιο συχνά συμβαίνει το αντίθετο. Και αν καταφέρεις να συγκροτηθείς ξανά μετά τη διάλυση, έχεις βγει πιο κερδισμένος.
«Τα πρόσωπα των νεκρών είναι σημαντικά για τους ζωντανούς. Αυτά, μαζί με κάποια σκόρπια λόγια που μας είπαν συνιστούν τη μνήμη μας...» Πιστεύετε ότι η ανθρώπινη μνήμη είναι ένα κάρβουνο που σπινθηρίζει μέσα μας συνέχεια ή αυτό που μένει τελικά μοιάζει με επιλεκτική μνήμη ανθρώπων και καταστάσεων;
Η μνήμη είναι ένα ζώο που κοιμάται. Και ανάλογα με την αφορμή που το ξυπνάμε είναι άλλοτε οικόσιτο, κι άλλοτε αγρίμι.
«Πιστεύουμε όσα βλέπουν τα μάτια μας. Θεωρούμε αληθινά όσα ακούμε με τα ίδια μας τα αφτιά...» Θεωρείτε ότι στην εποχή μας τα συναισθήματα αποκτούν πραγματική υπόσταση μόνο όταν δηλωθούν ή μήπως τελικά δίνουμε υπερβολική βαρύτητα στις λέξεις;
Έχουμε μάθει να δίνουμε υπερβολική σημασία στις λέξεις, τις φροντίζουμε και τις γυαλίζουμε, αλλά τα συναισθήματα έχουν άλλον κώδικα.

Χρήστος Αστερίου

Λίνα Φυτιλή

Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Μιλήστε μας για το καινούριο σας βιβλίο.

Το Ίσλα Μπόα που κυκλοφόρησε τον περασμένο Φεβρουάριο είναι ένα πολιτικό βιβλίο που φιλοδοξεί να μιλήσει για την κατάσταση των πραγμάτων και να θέσει ερωτήματα για τις συνθήκες που διαμορφώνονται στην διάρκεια μιας κρίσης. Δέκα πρωταγωνιστές με ένοχο παρελθόν και άμεση ανάγκη να «επιστρέψουν» στην ζωή  θα δηλώσουν συμμετοχή σ’ ένα παιγνίδι συμβίωσης, αλλά σύντομα θα βρεθούν στο έλεος της ζούγκλας με μόνη προστασία την όποια πολιτισμική τους σκευή.

Στη συγγραφή σας ώθησε...

Ένα αόρατο, μυστηριώδες χέρι.

Το βιβλίο που έχετε στο κομοδίνο σας αυτή τη στιγμή είναι...

Έχω πάντα ανοιχτά κάμποσα βιβλία μέσα στο σπίτι. Στο κομοδίνο βρίσκονται τώρα  τα διηγήματα της Άλις Μονρό, η τελευταία συλλογή του Μιχάλη Γκανά και το βιβλίο του Ρίτσαρντ Φορντ: «Η χώρα όπως είναι».

Αναφέρετε μια φράση από ένα βιβλίο ή ένα στίχο που σας ακολουθεί.

«Οι αφηρημένες λέξεις που οφείλει να χρησιμοποιεί με φυσικό τρόπο η γλώσσα για να φέρει στο φως κρίσεις αποσυντίθενταν μέσα στο στόμα μου σαν μουχλιασμένα μανιτάρια», από την Επιστολή του Λόρδου Τσάντος του Χόφμανσταλ.

Το διάστημα της γραφής πόσο αλλάζετε σαν άνθρωπος; Υπάρχει ένα είδος εσωτερικής μεταμόρφωσης;

Και εσωτερικής και εξωτερικής. Όταν γράφεις επί τέσσερα χρόνια ένα βιβλίο παρατηρείς κάθε τόσο τις ρυτίδες σου –είναι φορές που τις λατρεύεις και φορές που τις σιχαίνεσαι.

Σε μια εποχή, όπως αυτή που διανύουμε –κατά γενική ομολογία συντηρητική– ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;

Ο συγγραφέας θα πρέπει να γράφει καλά βιβλία –αυτός είναι ο βασικός του ρόλος.  Δεν είναι σχολιαστής, αγκιτάτορας ή καθοδηγητής. Ακόμα κι αν θελήσει να γίνει πνευματικός ταγός θα πρέπει να το κάνει κυρίως μέσα από τα έργα του.

Ο έρωτας σήμερα ενυπάρχει ως πράξη στην καθημερινότητα μας ή έχει εκφυλιστεί σε μια διεκπεραιωτική λειτουργία; Τι ρόλο καλείται να διαδραματίσει η λογοτεχνία σε αυτό;

Ο έρωτας και ο θάνατος είναι τα βασικά θέματα της λογοτεχνίας από καταβολής της, τα πιο δύσκολα στην συγγραφική τους διαχείριση. Δεν βλέπω να έχει αλλάξει κάτι σ’ αυτό.

Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι...

Ζούμε την βίαιη μετάβαση σε μια νέα εποχή. Η ελληνική κοινωνία καλείται να ωριμάσει απότομα σε συνθήκες εξαιρετικά αντίξοες, να υποστεί τις συνέπειες της αδράνειάς της αλλά και των πρακτικών ενός άπληστου, αδηφάγου κερδοσκοπικού συστήματος.

Πώς οι άλλες τέχνες (μουσική, κινηματογράφος, λογοτεχνία) εγκιβωτίζονται και δημιουργούν καινοτόμες νησίδες εντός του έργου σας;

Μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα η πρόσμιξη των ειδών. Το Ίσλα Μπόα έχει έντονα θεατρικά στοιχεία, η συνέντευξη δύο κεντρικών πρωταγωνιστών του βιβλίου είναι δοσμένη σαν δημοσιογραφικό «μονόπρακτο». Συναρπαστική βρίσκω ακόμα την διαπλοκή εικόνας και κειμένου στην αφήγηση, την συνομιλία των δύο τεχνών. Στο προηγούμενο βιβλίο μου είχα πειραματιστεί πάνω σ’ αυτό το παιγνίδι συμπεριλαμβάνοντας φωτογραφίες του σπιτιού και των ηρώων.

Συχνά αυτό που μας συγκροτεί είναι κι αυτό που μας διαλύει. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει το παραπάνω;

Θα έλεγα πως συμβαίνει και το αντίθετο. Πολλές φορές χρειάζεται να διαλυθείς για να συγκροτήσεις κάτι που σ’ αφορά και σε καίει. Θέλει τόλμη, βέβαια –παίρνεις το ρίσκο να μην τα καταφέρεις ποτέ.

«Αυτό που γιγαντώνει τους φόβους και τρέφει τις φοβίες μας είναι το άγνωστο, η πιθανότητα μιας αναπάντεχης ανατροπής...». Τελικά ποιο κριτήριο πιστεύετε ότι μας οδηγεί στη λήψη αποφάσεων, όσον αφορά στις κρίσιμες στιγμές της ζωής μας, η λογική της συνείδησης ή η κρυφή δύναμη του ενστίκτου; Μπορούν κατά τη γνώμη σας να συνυπάρξουν αυτά τα δύο;

Ο βαθμός ωριμότητας, η ηλικία, ο χαρακτήρας, η τύχη, το ένστικτο, η στιγμή... Πολλές φορές, όμως (κι αυτό λέω στην συγκεκριμένη φράση) η αναμονή μπορεί να είναι βασανιστικότερη από την ίδια την δράση. Περιμένεις με όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, ετοιμάζεις τον εαυτό σου για το καλύτερο και το χειρότερο αλλά δεν μπορείς ακόμα να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου.

«Σε μία από τις πρώτες διερευνητικές συναντήσεις στα γραφεία του καναλιού, κάποιος υψηλόβαθμος μου είχε αναφέρει τη φράση ενός διάσημου που έλεγε, ότι δεν έχει κανένας δεύτερη ευκαιρία να κάνει πρώτη εντύπωση...». Πόσο αλάνθαστες είναι οι πρώτες εντυπώσεις στην επαφή με τον άλλον, αφού αρχικά τουλάχιστον όλοι φορούν το καλό κουστούμι του εαυτού τους και κατά πόσο πιστεύετε, η προκατάληψη που μας διέπει, επηρεάζει την κρίση μας, όταν συναντούμε το διαφορετικό;

Στην εποχή της εικόνας, της ταχύτητας και του φαίνεσθαι οι πρώτες εντυπώσεις κυριαρχούν ανεξάρτητα αν διαψεύδονται ή όχι στην πορεία. Η στάμπα της πρώτης εντύπωσης βγαίνει δύσκολα και απαιτεί βάθος χρόνου, που –αναλόγως την περίπτωση– μπορεί να μην υπάρξει ποτέ.

---